Η πνευμονική αρτηριακή υπέρταση (ΠΑΥ) σχετίζεται με ανεπάρκεια της δεξιάς κοιλίας (ΔΚ), γεγονός που υποδεικνύει δυσμενή πρόγνωση. Στα πρώιμα στάδια της ΠΑΥ, η ΔΚ τείνει να παραμένει προσαρμοσμένη στο μεταφορτίο με αυξημένη συσταλτικότητα, ενώ παρατηρείται πολύ μικρή ή σχεδόν καμία αύξηση στις μετρήσεις των διαστάσεων της δεξιάς κοιλίας. Η λειτουργία της ΔΚ συσχετίζεται με πρόγνωση βαριάς μορφής κατά την ΠΑΥ, αλλά παραμένει ασαφές ποια μέθοδος μέτρησής της είναι κλινικά πιο σημαντική.

Οι κλινικές μέθοδοι εκτίμησης της λειτουργίας της ΔΚ μεσω της μέτρησης των καμπυλών πίεσης-όγκου συσχετίζονται με τη βαρύτητα της νόσου, αλλά η κλινική τους σημασία δεν έχει αξιολογηθεί. Η αξιολόγηση της σύζευξης της δεξιάς κοιλίας με την πνευμονική αρτηρία σε ασθενείς με πνευμονική υπέρταση μπορεί να βοηθήσει στη διασαφήνιση των μηχανισμών της ανεπάρκειας της δεξιάς κοιλίας και μπορεί επίσης να βοηθήσει στον εντοπισμό ασθενών που διατρέχουν κίνδυνο ή να καθοδηγήσει τον συντονισμό των θεραπευτικών παρεμβάσεων στην πνευμονική υπέρταση. 

Για μια πλήρη αξιολόγηση της ανεπάρκειας της ΔΚ απαιτούνται μετρήσεις με ηχωκαρδιογράφημα ή μαγνητική τομογραφία και καθετηριασμός της δεξιάς κοιλίας. Η θεραπεία της ανεπάρκειας της ΔΚ κατά την ΠΑΥ έγκειται σε μείωση του μεταφορτίου με φάρμακα που στοχεύουν την πνευμονική κυκλοφορία, διαχείριση των υγρών για βελτιστοποίηση των διαστολικών αλληλεπιδράσεων μεταξύ των κοιλιών και ινοτροπικές παρεμβάσεις για αναστροφή της καρδιογενούς καταπληξίας. Η δυνατότητα συσχέτισης των ποσοτικών μετρήσεων της λειτουργίας της ΔΚ κατά την πνευμονική αρτηριακή υπέρταση με τις κλινικές εκβάσεις μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό εργαλείο διαχείρισης. Αυτές οι μετρήσεις θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν στο μέλλον ως υποκατάστατα καταληκτικά σημεία για εκβάσεις και αξιολόγηση της ανταπόκρισης σε θεραπείες.

Τα αποτελέσματα της MRI έδειξαν ότι η σύζευξη της συστολικής λειτουργίας της ΔΚ με το μεταφορτίο είναι ένας ανεξάρτητος προγνωστικός παράγοντας της ελεύθερης μοσχεύματος επιβίωσης σε ασθενείς με ΠΑΥ ποικίλης βαρύτητας και αιτιολογίας. Η επάρκεια του μεταφορτίου στη λειτουργία της δεξιάς κοιλίας σε ασθενείς με ΠΑΥ αξιολογείται συνήθως στην κλινική πρακτική με διάφορες επεμβατικές και μη επεμβατικές μετρήσεις. Μεταξύ αυτών, εκείνες που έχουν προγνωστική αξία είναι η πίεση του δεξιού κόλπου (RAP, right atrial pressure) και η καρδιακή παροχή (CO, cardiac output), ο καθετηριασμός δεξιάς καρδιάς (RHC, right heart catheterization), η συστολική μετατόπιση του τριγλωχινικού δακτυλίου (TAPSE, tricuspid annular plane systolic excursion), ο δείκτης απόδοσης ΔΚ, το μέγεθος του κόλπου, το στέλεχος και η περικαρδιακή συλλογή (echo), ο όγκος παλμού (SV, stroke volume), ο τελοσυστολικός όγκος (ESV, end-systolic volume), ο τελοδιαστολικός όγκος (EDV, end-diastolic volume) και το κλάσμα εξώθησης ΔΚ (RVEF, right ventricular ejection fraction), η μαγνητική τομογραφία καρδιάς (CMR, cardiac magnetic resonance) και τα νατριουρητικά πεπτίδια του εγκεφάλου.

Η παρούσα ανασκόπηση βιβλιογραφίας δίνει πληροφορίες για τη σύζευξη δεξιάς κοιλίας-πνευμονικής αρτηρίας (ΔΚ-ΠΑ) που σχετίζεται με την ΠΑΥ, τα είδη μέτρησής της και τη φαρμακολογική θεραπεία.

Η σύζευξη ΔΚ-ΠΑ κατά την ΠΑΥ μπορεί να εκτιμηθεί μέσω ενός συνδυασμού τυπικών παραμέτρων RHC και CMR και μπορεί να υπολογιστεί κατά προσέγγιση (με τον κίνδυνο κάποιας συστηματικής υπερεκτίμησης) με CMR μόνο. Μπορεί επίσης να υπολογιστεί με ηχωκαρδιογραφικές μετρήσεις σε συνδυασμό με καρδιοαναπνευστικό τεστ κόπωσης. Στα αρχικά στάδια της ΠΑΥ, η σύζευξη ΔΚ-ΠΑ είναι σχετικά ανέπαφη λόγω αυξημένης συσταλτικότητας της δεξιάς κοιλίας. Όταν η ΠΑΥ είναι πιο προχωρημένου σταδίου, ο συνδυασμός αυξημένου αρτηριακού φορτίου και ανεπάρκειας δεξιάς κοιλίας έχει ως αποτέλεσμα μεγάλη αναντιστοιχία ΔΚ-ΠΑ. Η αξιολόγηση της σύζευξης ΔΚ-ΠΑ μπορεί να βοηθήσει στη διασαφήνιση των μηχανισμών ανεπάρκειας της δεξιάς κοιλίας και μπορεί επίσης να βοηθήσει στη διάκριση των ασθενών που διατρέχουν κίνδυνο ή στην αξιολόγηση του συντονισμού των θεραπευτικών παρεμβάσεων κατά την ΠΑΥ.

Sandeep B, Cheng H, Yan Y, Huang X, Wu Q, Gao K, Xiao Z. Right ventricle-pulmonary artery coupling in pulmonary artery hypertension its measurement and pharmacotherapy. Curr Probl Cardiol. 2024 Apr;49(4):102425. doi: 10.1016/j.cpcardiol.2024.102425.

GR-NON-2025-00188-APR25